เรื่องน่ารู้สมุนไพรกับ"โรคกรดไหลย้อน - โรคกระเพาะอาหาร

สมุนไพรที่มีประโยชน์ต่อผู้ป่วย 

โรคกรดไหลย้อน และโรคกระเพาะอาหาร

โรคกรดไหลย้อน

หมายถึง ภาวะที่มีน้ำย่อยในกระเพาะอาหารซึ่งมีฤทธิ์เป็นกรดไหลย้อนขึ้นไปในหลอดอาหาร สาเหตุหลัก ของโรคนี้เกี่ยวข้องกับความผิดปกติในการทำหน้าที่ของหูรูดหลอดอาหารส่วนล่าง เช่น มีการคลายตัวของหูรูดหลอดอาหารส่วนล่างโดยที่ไม่มีการกลืน หรือความดันของหูรูดของหลอดอาหารส่วนล่างลดลง ทำให้ไม่สามารถ ต้านแรงดันในช่องท้องและการบีบตัวของกระเพาะอาหารได้ กรดจึงไหลย้อนขึ้นมา โดยความผิดปกตินี้เกิดจากการเสื่อมของหูรูดตามอายุหรือเกิดจากหูรูดยังเจริญไม่เต็มที่ในเด็กทารก 

หรืออาจมีความผิดปกติที่เป็นมาแต่กำเนิด นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นๆ อาทิ พฤติกรรมการบริโภคและการปฏิบัติตน ได้แก่ การรับประทานอาหารรสจัดหรือรสเผ็ด อาหารประเภทไขมันสูง อาหารทอด ชา กาแฟ น้ำอัดลม การดื่มสุรา สูบบุหรี่ การนอน หรือเอนกายทันทีหลังรับประทานอาหาร ความเครียด ตลอดจนการสวมเสื้อผ้าคับและรัดเข็มขัดแน่น เป็นต้น  นอกจากนี้การใช้ยาบางชนิด เช่น ยาขยายหลอดลม ยาลดความดัน (กลุ่มปิดกั้นเบตาและกลุ่มต้านแคลเซียม ยาต้านคอลิเนอร์จิก) ตลอดจนฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน จะมีผลกระตุ้นการคลายตัวของหูรูดหรือมีการหลั่งกรดมากขึ้น

อาการของโรคกรดไหลย้อน

มีอาการแสบอกหรือจุกเสียดบริเวณใต้ลิ้นปี่ คล้ายอาหารไม่ย่อย เรอบ่อย และอาจมีอาการคลื่นไส้รวมด้วย แม้ว่าโรคกรดไหลย้อนไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่เป็นโรคที่ทำให้ผู้ป่วยมีความทุกข์ทรมาน รวมทั้งส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิตและประสิทธิภาพในการทำงาน ซึ่งหากไม่ได้รับการดูแลรักษาให้ถูกต้อง จนมีอาการมากและเรื้อรัง อาจเกิดภาวะแทรกซ้อนต่างๆ ได้แก่ หลอดอาหารอักเสบ ซึ่งจะมีอาการเจ็บ

หน้าอกขณะกลืนอาหาร เป็นแผลที่หลอดอาหาร อาจมีเลือดออกในระบบทางเดินอาหารส่วนบน ทำให้มีอาการอาเจียนเป็นเลือดหรือมีอุจจาระเป็นสีดำ หลอดอาหารตีบตัน จึงมีอาการกลืนอาหารลำบากและอาเจียนบ่อย หรือเกิดการเปลี่ยนแปลงเซลล์ของเยื่อบุหลอดอาหาร ถ้าเป็นรุนแรงอาจเกิดมะเร็งหลอดอาหาร ซึ่งจะมีอาการเจ็บขณะกลืนอาหาร กลืนลำบาก อาเจียนบ่อย และน้ำหนักลด เป็นต้น

โรคกระเพาะอาหาร

เกิดจากมีการหลั่งกรดในกระเพาะอาหารมากเกินไป ร่ววมกับความต้านทานต่อกรดของเยื่อบุกระเพาะอาหารและลำไส้ลดลง จึงทำให้มีแผลเกิดขึ้น โดยมีปัจจัยที่ก่อให้เกิดโรค ได้แก่

1. การติดเชื้อเฮลิโคแบคเตอร์ ไพโลไร (Helicobacter Pylori) ซึ่งเป็นแบคทีเรียชนิดหนึ่งที่ได้รับจากอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อน เมื่อเชื้อนี้เข้าสู่ร่างกายจะเข้าไปฝังตัวอยู่ใต้เยื่อบุกระเพาะอาหาร ทำให้ผนังกระเพาะอาหารอ่อนแอลงและมีความทนต่อกรดลดลง จึงเกิดแผลได้ง่าย แผลหายช้า และเกิดแผลซ้ำได้อีก

2. การรับประทานสิ่งที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองต่อกระเพาะและลำไส้ เช่น ดื่มชา กาแฟ เครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน หรือเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ น้ำอัดลม และการรับประทานยาบางชนิด เช่น ยาแก้ปวดจำพวกแอสไพริน ยารักษาโรคกระดูก และข้ออักเสบ ยาชุดหรือยาลูกกลอนที่มีสเตียรอยด์ เป็นต้น

อาการของโรคกระเพาะอาหาร

มักมีอาการปวดแสบ ปวดตื้อ จุกเสียดหรือจุกแน่นบริเวณใต้ลิ้นปี่ เป็นได้ทั้งเวลาก่อนรับประทานอาหาร หรือหลังรับประทานอาหารใหม่ๆ และเวลาท้องว่าง เช่น เวลาหิวข้าวตอนเช้ามืดหรือตอนดึกๆ อาการปวดจะเป็นๆ หายๆ และเป็นได้วันละหลายๆ ครั้ง หรือตามมื้ออาหารในแต่ละครั้งที่ปวดจะนานประมาณ 15-30 นาที อาการปวด จะบรรเทาลงได้ถ้ารับประทานอาหาร ดื่มนมหรือรับประทานยาลดกรด โรคกระเพาะอาหารนั้น ถ้าได้รับการรักษาและดูแลตนเองให้ถูกต้อง ส่วนใหญ่เป็นแล้วจะหายได้ แต่ถ้าไม่ได้

รับการดูแลรักษาที่ถูกต้องจนมีอาการมากและเรื้อรังอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนที่เป็นอันตรายแก่ชีวิตได้ เช่น เลือดออกในกระเพาะอาหาร โดยสังเกตได้จากมีถ่ายอุจจาระสีดำ อาเจียนเป็นเลือด หรืออาเจียนมีลักษณะ คล้ายผงกาแฟบดปนอยู่ กระเพาะลำไส้เป็นแผลทะลุ โดยสังเกตได้จากมีอาการปวดท้องรุนแรงทันทีทันใด หน้าท้องแข็งกดเจ็บ กระเพาะลำไส้ตีบตัน โดยสังเกตได้จากมีอาการปวดท้อง รับประทานได้น้อย อิ่มเร็ว และอาเจียนเป็นอาหารที่ไม่ย่อย หลังรับประทานอาหาร

สมุนไพรที่มีประโยชน์  ต่อโรคกรดไหลย้อน และโรคกระเพาะอาหาร

ว่างหางจระเข้

ช่วยสมานแผล ลดการอักเสบ กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ลดการทำงานของน้ำย่อย ต้านเชื้อ จึงลดการเกิดแผลในขณะท้องว่าง อีกทั้งยังช่วยยับยั้งการหลั่งกรด รวมถึงตัววุ้นมีสาร Manuronic และ Glucuronicacid จึงช่วยป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหารได้ ในยางของว่างหางจระเข้สามารถ

ยับยั้งการเจริญของ Helicobacter Pylori  ซึ่งเป็นเชื้อที่ทำให้เกิดแผลในกระเพาะอาหารได้อีกด้วย

ขมิ้นชัน

สรรพคุณของขมิ้นชัน และสารสกัดจากขมิ้น ขมิ้นชัน น่าจะเป็นที่รู้จักกันดีในสรรพคุณมากมายที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในปัจจุบัน เช่น ช่วยรักษาโรคลำไส้อักเสบ ช่วยลดการบีบตัวของลำไส้ ช่วยรักษาโรคกระเพาะอาหาร กระตุ้นการหลั่งสารเมือกมาเคลือบกระเพาะอาหาร ยับยั้งการหลั่งน้ำย่อยและช่วยสมานแผล

ขมิ้นชัน มีสารประกอบเคอร์คูมิน (curcumin) ช่วยต้านการอักเสบ ต้านการเกิดมะเร็ง และเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ดีเยี่ยมอีกด้วยขมิ้นชันหาซื้อได้ง่ายทั้งแบบแคปซูลหรือแบบเม็ด ช่วยให้ง่ายต่อการรับประทาน

สารสกัดจากมะขามป้อม

สารสกัดจากผลมะขามป้อม มีคุณสมบัตเป็นสารต้านอนุมูลอิสระที่ดี และมีรายงานว่ามีฤทธิ์ในการป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร อีกทั้งยังป้องกันการเกิดแผลเรื้ัอรัง โดยลดการอักเสบ ลดปริมาณกรด ลดการทำงานน้ำย่อยเปปซิน ช่วยกระตุ้นการสร้างเมือกและช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pylori ซึ่งเป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคกระเพาะอาหาร

ใบบัวบก

สารสกัดจากใบบัวบก

ช่วยสมานแผล ลดการอักเสบ กระตุ้นการสร้างเมือก มีรายงานการศึกษในผู้ป่วยโรคแผลในกระเพาะอาหารและลำไส้ จำนวน 18 ราย โดยใช้สารสกัดจากใบบัวบกขนาด 60 มิลลิกรัม พบว่าประมาณ 93 % ของผู้ป่่วยมีอาการดีขึ้นอย่างชัดเจน 

สรรพคุณของบัวบก

การใช้ประโยชน์ของบัวบก ทางสมุไพรนั้น นิยมใช้ใบบัวบกทั้งสดและแห้งมาใช้ประโยชน์ ซึ่งเราได้รวม สรรพคุณของใบบัวบก ดังนี้

• ช่วยชะลดวัย ลดการเหี่ยวย่นของผิวพรรณ
• ใบบัวบกเป็นยาอายุวัฒนะ
• ใบบัวบกช่วยเสริมสร้าง และกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนและอีลาสติน
• ใบบัวบกช่วยป้องกันการเกิดโรคมะเร็งในร่างกาย มีสารยับยั้งหรือชะลอการขยายตัวของเซลล์มะเร็ง
• ใบบัวบกช่วยบำรุงและรักษาสายตา รวมถึงฟื้นฟูโดยรอบของดวงตา
• ช่วยรักษาอาการอักเสบและบวมแดงของตา
• ใบบกช่วยบำรุงระบบประสาทและสมอง ช่วยให้ความจำดีขึ้น ทำให้มีปฏิภาณไหวพริบดี ช่วยเพิ่มความจำสพหรับผู้สูงวัย ป้องกันโรคอัลไซเมอร์ และสมองเสื่อม ช่วยเพิ่มการมีสมาธิ แก้ปัญหาสมาธิสั้นได้
• ช่วยแก้อาการปวดหัว รักษาอาการไมเกรน แก้ปวดหัวข้างเดียว ลดอาการเวียนหัว
• ช่วยให้ผ่อนคลาย ลดความเครียด ให้นอนหลับสบาย ช่วยแก้อาการอ่อนเพลีย เมื่อยล้า
• ช่วยบำรุงเลือด ช่วยทำให้เลือดระบบเลือดทำงานได้ดีขึ้น ช่วยกระตุ้นการสร้างเนื้อเยื่อของร่างกาย เป็นยาบำรุง
• ช่วยบำรุงหัวใจ ระบบการทำงานของหัวใจสมดุลย์ ช่วยรักษาโรคความดันโลหิตสูง
• ช่วยฟื้นฟูสภาพร่างกายสำหรับคนป่วย
• ช่วยให้ความชุ่มชื่นของลำคอ บำรุงเสียง ช่วยรักษาอาการเจ็บคอ ช่วยแก้กระหายน้ำ ช่วยแก้อาการร้อนใน ช่วยลดไข้ ช่วยรักษาโรคหลอดลมอักเสบ
• ช่วยลดระดับน้ำตาลในเลือด รักษาโรคเบาหวานได้
• รักษาโรคดีซ่าน รักษาโรคโลหิตจาง ช่วยรักษาอาการหอบหืด ช่วยรักษาโรคลมชัก
• รักษาอาการเต้านมอักเสบ ที่เป็นหนองในระยะแรก
• ช่วยเจริญอาหาร ป้องกันอาการท้องเสีย ช่วยรักษาโรคกระเพาะอาหารเป็นแผล
• ใบบัวบกใช้เป็นยาระบาย ช่วยระบายท้อง แก้ลม
• ใบบัวบกใช้เป็นยาขับปัสสาวะ แก้อาการปัสสาวะติดขัด ป้องกันการเกิดนิ่ว ช่วยรักษาโรคนิ่วที่ทางเดินปัสสาวะ
  ช่วยรักษาอาการหนอง ที่ออกจากปัสสาวะ รักษาหนองใน
• บำรุงม้าม รักษาโรคม้ามโต ช่วยแก้อาการน้ำดีที่มีมากเกินไปในร่างกาย
• แก้อาการปวดข้อรูมาตอยด์ รักษาโรครูมาตอยด์ได้
• ใช้เป็นยาห้ามเลือด รักษาแผลสด ทำให้แผลหายเร็วขึ้น แก้ฟกช้ำ
• ใบบัวบกช่วยรักษาอาการแมลงสัตว์กัดต่อย ช่วยรักษาโรคผิวหนัง เช่น รักษาโรคเรื้อน รักษาโรคสะเก็ดเงิน รักษาหิด รักษาหัด เป็นต้น ช่วยระงับการเจริญเติบโตของเชื้อแบคทีเรีย ช่วยลดอาการอักเสบของแผลได้
• ใบบัวบกใช้เป็นยาถอนพิษ ช่วยรักษาแผลน้ำร้อนลวก ลดอาการปวดแสบปวดร้อนจากแผลไฟไหม้ และยังช่วยป้องกันการเกิดแผลซ้ำ
• ใบบัวบกช่วยบำรุงหนังศีรษะและเส้นผม ทำให้เส้นผมดกดำ รักษาอาการผมร่วง
• ใบบัวบก เป็นส่วนผสมของเครื่องสำอางค์ ช่วยบำรุงผิว และป้องกันเชื้อแบคทีเรียที่ผิว นำสารสกัดเป็นสบู่ใบบัวบก ช่วยรักษาสิว ทำให้ผิวขาว ใบหน้าเต่งตึง

สารสกัดจากทับทิม

กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ต้านเชื้อ H. Pylori มีรายงานว่าสารแทนนินในทับทิม มีบทบาทในการป้องกันแผลในกระเพาะอาหาร โดยไปช่วยเพิ่มการหลั่งเมือกในกระเพาะอาหาร

สรรพคุณของทับทิม

ราก แก้พยาธิในท้องในลำไส้ แก้พยาธิเส้นด้าย ขับพยาธิไส้เดือน แก้ตานขโมย แก้พยาธิตัวตืด แก้เจ็บคอ ฝาดสมาน
เปลือกราก แก้ตกขาว แก้ตกเลือด หล่อลื่นไส้ ขับพยาธิตัวตืด ขับพยาธิไส้เดือน ฝาดสมาน แก้อาการท้องเดิน แก้บิด บิดมูกเลือด รักษาโรคลักปิดลักเปิด ขับพยาธิ
ต้น ขับพยาธิตัวตืด ขับพยาธิไส้เดือน ขับพยาธิ แก้ท้องร่วง แก้บิด
เปลือกต้น รักษาโรคลักปิดลักเปิด แก้พยาธิไส้เดือน สมานแผล แก้ท้องร่วง แก้บิด บิดมูกเลือด ขับพยาธิตัวตืด แก้อาการท้องเสีย ฝาดสมาน
ใบ แก้ท้องร่วง แก้บิดมูกเลือด พอกแผลจากหกล้มหรือกระทบกระแทก แก้อาเจียน รักษาตาเจ็บ อมกลั้วคอ ทำยาล้างตา ชะล้างแผลมีหนองเรื้อรังบนศีรษะ รักษาโรคลักปิดลักเปิด
ดอก ใช้ห้ามเลือด แก้เลือดกำเดา แก้บาดแผล แก้หูชั้นกลางอักเสบ
ผลอ่อน ปิดธาตุ สมานแผล แก้บิด แก้ท้องร่วง แก้ปวดเอว บำรุงกำลัง
เปลือกผล แก้ท้องเดิน ท้องถ่าย แก้บิด ปิดธาตุ คุมธาตุ แก้แผลพุพองเน่าเปื่อย ห้ามเลือด แก้ตกขาว แก้หิด ขี้กลาก ฝาดสมาน สมานแผล ขับพยาธิ
เมล็ด แก้โรคลักปิดลักเปิด บำรุงกระเพาะอาหาร ทำให้เจริญอาหาร แก้ปวดกระเพาะอาหาร แก้จุกแน่น อาหารไม่ย่อย แก้ท้องเสีย
เนื้อหุ้มเมล็ด แก้โรคลักปิดลักเปิด
ทั้งห้ของ ขับพยาธิ ระบายถ่ายพยาธิเส้นด้าย และพยาธิตัวตืด สมานแผล แก้บิดมูกเลือด แก้ท้องร่วง แก้ท้องเสีย
ไม่ระบุส่วนที่ใช้ แก้ท้องเสีย ท้องร่วง ขับพยาธิตัวตืด

ขิง และผงขิง

กระตุ้นการสร้างเมือก ลดกรด ลดการทำงานของน้ำย่อย ต้านเชื้อ H. Pylori ลดอาการปวดท้องหรือปวดเกร็งในกระเพาะอาหาร ซึ่งมีฤทธิ์ต้านการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร ลดปริมาณและความเป็นกรดของน้ำย่อยในกระเพาะอาหาร

ขิง มีฤทธิ์ต้านการอักเสบ ช่วยเพิ่มภูมิต้านทานในร่างกาย ที่สำคัญสามารถช่วยบรรเทาอาการต่าง ๆ ในร่างกาย ตั้งแต่อาการคลื่นไส้ ไปจนถึงกรดไหลย้อน

เพียงจิบน้ำขิงอุ่น ๆ สักแก้ว ก่อนรับประทานอาหารประมาณ 20 นาที จะช่วยให้สบายท้องขึ้นและยังทำหน้าที่เป็นเหมือนยาลดกรดแบบธรรมชาติ

ขิงมีประสิทธิภาพสูงมากในการบรรเทาปัญหากรดไหลย้อน แนะนำให้รับประทานให้ได้วันละ 1 ช้อนชา สำหรับการบรรเทากรดไหลย้อนอย่างได้ผล และยังสามารถหาซื้อได้ง่าย แต่สำหรับผู้ป่วยที่รับประทานยาเบาหวานและยาต้านการแข็งตัวของเลือด ควรปรึกษาแพทย์ก่อน

ชะเอมเทศสกัด

ช่วยลดกรด กระตุ้นการสร้างเมือก ต้านเชื้อ H. Pylori จากการศึกษาในมนุษย์พบว่า ชะเอมเทศช่วยต้านเชื้อ Helicobacter Pylori ได้ และมีรายงานว่าสารฟลาโวนอยด์ในชะเอมเทศ ช่วยต้านเชื้อ ที่ทนต่อยาฆ่าเชื้อ อะมอกซิลีน Amoxicillin และคลาริโธมัยซิน Clarithromycin  ได้ดี  นอกจากนี้มีการศึกษาการใช้ยาที่ทำจากสารสกัดชะเอมเทศในหนูทดลอง พบว่าสามารถป้องกันการเกิดแผลในกระเพาะอาหาร โดยช่วยลดกรด และกระตุ้นการสร้างเมือก

ประโยชน์และสรรพคุณของชะเอมเทศ

ฝัก – ช่วยทำให้ชุ่มอก แก้อาการคอแห้ง และช่วยบำรุงกำลังได้ดี ให้รสหวาน

ใบ – ช่วยแก้ดีพิการ และทำให้เสมหะแห้ง ให้รสหวานเอียน

ดอก – ช่วยแก้พิษฝีดาษ ให้รสหวานเย็น

ต้น – ช่วยขับลมลงสู่เบื้องต่ำ ให้รสหวาน

ราก – ช่วยบำรุงปอด ทำให้ชุ่มคอ แก้อาการน้ำลายเหนียว แก้เสมหะเป็นพิษ ทำให้เสมหะงวด รวมทั้งช่วยแก้พิษ คั่วแล้วแก้อาการเบื่ออาหาร อ่อนเพลีย เป็นไข้ ไอ หรือปวดท้อง ช่วยสงบประสาท แก้ดีและโลหิต ตลอดจนบำรุงกล้ามเนื้อให้เจริญเติบโตได้ดี ให้รสหวานขมชุ่ม

เปลือกราก – ใช้เป็นยาระบายท้องให้แก่เด็กอ่อน ให้รสหวานร้อน

รากชะเอมเทศ มีสรรพคุณทางยามากมาย

นอกจากนี้ ชะเอมเทศยังได้รับการขนานนามในจีนว่าเป็นสุดยอดสมุนไพรที่ช่วยขจัดสารพิษ เพียงรับประทานทุกวันในปริมาณน้อยๆ ก็สามารถขจัดสารพิษที่สะสมอยู่ในร่างกายของเราลงได้ โดยเฉพาะในเลือดและตับ แถมชะเอมเทศนั้น ยังมีรสชาติอ่อนนุ่มและไม่มีผลข้างเคียงเหมือนสมุนไพรชนิดอื่นๆ จึงทำให้เป็นที่นิยมนำมาใช้เพื่อขจัดสารพิษ

ขอบคุณแหล่งข้อมูล - Health News Giffarine 

ขอบคุณรูปภาพประกอบ - ค้นหารูปภาพจากกูเกิล